Onderwijs en tekststrategie

Van basisschool tot universiteit

De missie van de Stichting Sterke Teksten voor 2030 is een stevige plek voor tekststrategie in het onderwijs, van basisschool tot en met universiteit. De Cursus Tekststrategie laat je de voordelen ervaren van een nieuwe benadering van tekst: eerst keuzes vastleggen in de tool TVF en daarna pas starten met schrijven.

Op deze website download je een ‘groene‘ versie van de tool TVF. In de video hieronder zie de ‘blauwe‘ versie van de tool TVF. Beide versies zijn gratis en direct bruikbaar via Adobe Reader. De blauwe versie download je via de website van Consonante Communicatie.

De tool TVF en ChatGPT

In de tool TVF voor tekstvoorbereiding leg je jouw keuzes, de productspecificaties, vast vóór je begint met schrijven. Het startpunt is altijd weer de situatie waarin je je bevindt. Deze keuzes leg je voor aan je docent, collega of opdrachtgever. Na akkoord op de keuzes start je pas met schrijven.

Of een leerling/student zélf de tekst produceert of die taak uitbesteedt aan een externe schrijver (bijvoorbeeld ChatGPT) is afhankelijk van de situatie en de leerdoelen van de school of opleiding. Met verplicht gebruik van de tool TVF voor tekstvoorbereiding realiseert het onderwijs een fundamenteel leerdoel: zelf nadenken en eigen keuzes maken.

De keuzes in de tekstvoorbereiding vormen de input, de ‘onzichtbare binnenkant’ van het eindproduct (een tekst). Deze keuzes vormen zonder twijfel een waardevolle ‘prompt’ voor een chatrobot. Zo creëren we zinvol en acceptabel gebruik van AI in het onderwijs.

Even sparren

 

Wat is er mis met onze teksten?

Wie regelmatig teksten leest of (als docent) beoordeelt, weet maar al te goed, dat er veel mis is met onze teksten:

• te lang
• onduidelijk
• ingewikkeld
• saai
• chaotisch
• vol met herhaling
• ballast en toch onvolledig
• onbegrijpelijk
• vol met vakjargon
• spel- en formuleringsfouten
• een ‘lap tekst’ als lay-out…

Commentaren op teksten van anderen zijn alom aanwezig, zowel in het onderwijs als in het werkveld. Het is opmerkelijk, dat wij als lezer zo goed weten wat er mis is met teksten van anderen, maar die kennis als schrijver blijkbaar niet omzetten in beknopte, heldere teksten waar de lezer blij van wordt.

Sterke teksten voor elke leerling en student

“Schrijven kunnen we allemaal wel…”

Dat we kunnen schrijven als we de basisschool hebben doorlopen is een enorm misverstand. ‘Een stukje tekst produceren‘ dat is iets ander dan effectief communiceren via geschreven taal. Schrijven is feitelijk een zwaar onderschatte vaardigheid. We kijken slechts naar de ‘zichtbare buitenkant‘, terwijl de ‘onzichtbare binnenkant‘ de effectiviteit van een tekst bepaalt. Wat is daar de verklaring voor?

Poetsen aan de buitenkant is geen oplossing

De oplossing voor ‘slechte teksten’ denken we te vinden in oeverloze discussies, eindeloos redigeren, reviseren, aanpassen, corrigeren…
“Redigeren is tijd investeren op het verkeerde moment.”
Dit ‘poetsen aan de buitenkant’ is zinloos en kost schrijvers en lezers (docenten) onnodig veel tijd, geld en ergernis. Als de ‘binnenkant van de tekst’ niet in orde is, leidt ‘poetsen aan de buitenkant’ slechts tot cosmetische verbeteringen (spelling, formulering, structuur, inhoudelijke details), maar zelden tot een structurele verbetering van de tekst.

Elke docent beoordeelt de buitenkant

Vanaf de basisschool zijn we gewend dat een tekst pas beoordeeld wordt, als die kant-en-klaar op tafel ligt. Dat is te laat. De ‘zichtbare buitenkant’ van een tekst goed beoordelen is onmogelijk als je de ‘onzichtbare binnenkant’, de keuzes van de schrijver, niet kent. Toch doet elke leraar, docent en trainer dat.

Docenten besteden onvoorstelbaar veel tijd aan een onmogelijke opdracht: ‘zinvolle feedback geven op een onleesbare lap tekst’. Lees hierover de blog: ‘10.000 uur tijdwinst door tekststrategie‘

Het materiaal voor de Cursus Tekststrategie (7×2 uur, zie video hierboven) is gratis beschikbaar voor onderwijsinstellingen die tekststrategie op het programma zetten.

Kinderen vanaf Groep 6 pikken deze aanpak vlot en natuurlijk op. Het werkt voor iedereen: eerst denken en keuzes vastleggen (in de tool), dan pas schrijven. De waarde van de tool zit in de bewustwording van de ‘knoppen’ waaraan je kunt draaien om je communicatie meer power te geven.

Download de tool

Wil jij zelf als student aan de slag met tekststrategie? Meld je aan voor een TVF-oefensessie of bekijk de producten voor zelfstudie in de webshop van Consonante Communicatie, opleidingspartner van Stichting Sterke Teksten.

Ik wil zelf aan de slag

Tekststrategie: minder werkdruk en meer kwaliteit

Het geworstel met teksten bij studenten en docenten veroorzaakt onnodig veel werkdruk, aan beide kanten. Dit is aantoonbaar het geval bij de productie en beoordeling van plannen, brieven, verslagen, adviezen en rapporten. Zie hierover deze blog ‘Minder werkdruk, meer kwaliteit‘.

Tekststrategie pakt dit probleem structureel aan met de invoering van de tool TVF. Deze tool gebruiken studenten en docenten om afspraken te maken over het eindproduct, nog vóór dat er een letter geschreven is. Dit leidt tot winst in tijd, verbetert de kwaliteit van de feedback en brengt beter leesbare eindproducten met zich mee.